Van symbool van hoop naar plaagsoort
De gemeenten Alkmaar, Haarlem en Leiden wilden ‘onderzoek’ doen naar methoden om overlast door meeuwen te verminderen, maar dit kwam in de praktijk vooral neer op het vernietigen van hun legsels. De Faunabescherming heeft hiertegen met succes beroep aangetekend. De gemeenten zijn vervolgens tegen deze uitspraak in hoger beroep gegaan bij de Raad van State. De Faunabescherming heeft aangegeven dat de bestrijding zinloos is en dat er goede alternatieve maatregelen beschikbaar zijn. Helaas heeft de Raad van State het hoger beroep van de gemeenten gegrond verklaard.
Metgezel van zeelieden
Al eeuwenlang zijn meeuwen een vertrouwd beeld in kustgebieden en van oudsher zijn zij nauw verbonden met vissersfamilies. Deze vogels zijn immers de metgezellen van vissers op zee, en de medebewoners in vissersdorpen. Een oude legende gaat zelfs zover, dat vissers geloofden in een reïncarnatie van verdronken zeelieden als meeuw. Op zee deden de meeuwen vissers denken aan hun thuishaven en aan land gaven meeuwen familieleden hoop op een terugkeer van de vissers. Het lawaaierige welkomstcomité van opgewonden meeuwen waarschuwde de achtergebleven families dat de vader des huizes in aantocht was. Meeuwen pikken namelijk sinds mensenheugenis graag een graantje mee van voedsel dat de mens verspilt of onbeheerd laat. Daarom waren zij net zo verheugd met de terugkomst van de vissers als de vissersfamilies zelf.
Mens veroorzaakt overlast zelf
De nostalgische symboliek is van vervlogen tijden, want meeuwen staan tegenwoordig in een compleet ander daglicht. Ondanks dat meeuwen niets anders doen dan in de tijd dat zij symbool stonden voor liefde, hoop en vrijheid, worden zij nu getypeerd als plaagsoorten. Het is echter de mens die de omgeving heeft veranderd en de meeuwen maken daar dankbaar gebruik van. Naarmate de bevolking (in steden) groeide, nam ook de hoeveelheid afval toe en onder de huidige omstandigheden dus ook het voedselaanbod voor meeuwen. Uit onderzoek blijkt dat het voedsel van zilvermeeuwen voor een aanzienlijk deel uit afval bestaat en dit vinden zij dan ook overvloedig in steden in de vorm van zwerfafval of in vuilniszakken, die zij met hun scherpe snavels eenvoudig weten open te krijgen. Daarnaast zijn er nog altijd mensen die de gewoonte hebben om ‘de eendjes te voeren’ en hoewel het een nobel streven is, zijn er religies die voorschrijven dat voedsel niet verspilt mag worden en overgebleven voedsel daarom aan behoeftigen gegeven dient te worden, waaronder men ook dieren mag verstaan. Het zijn voornamelijk de opportunistische en dominante meeuwen die zich het aangeboden voedsel toe-eigenen.
Goede alternatieven
Omdat de beschikbaarheid van voedsel de populatieomvang reguleert, zal men maatregelen moeten treffen om het aanbod hiervan te beperken, wil men de overlast van meeuwen doen laten afnemen. De mogelijke overlast van broedende meeuwenkoloniën zullen wij ook niet ontkennen. Wij pleiten echter wel voor structurele en diervriendelijke maatregelen zoals de wet dat voorschrijft voor beschermde dieren. Hierbij kan men denken aan het plaatsen van ondergrondse containers en vuilniszakken die ‘meeuwbestendig’ zijn. Om het broeden op ongewenste plaatsen te voorkomen, is de enige effectieve manier om deze plaatsen ontoegankelijk te maken bijvoorbeeld door het spannen van draden of een net. Mensen die overgebleven voedsel niet willen weggooien, zouden de mogelijkheid moeten krijgen om restjes naar een depot te brengen, zodat deze gebruikt kunnen worden voor geschikte doeleinden en niet in het park, de tuin of onder het balkon belanden. Goede voorlichting en handhaving is hierbij ook van cruciaal belang. Het ingrijpen in de populatie is wat ons betreft absoluut uitgesloten en bovendien volkomen zinloos. Nu zijn het de zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen die zich met liefde tegoed doen aan ons afval, maar ratten, kauwen of zoals in Amsterdam blauwe reigers staan in de rij om de vrijgekomen ruimte in te nemen.