Raad van State vernietigt uitspraak rechtbank Midden Nederland over afschot edelherten in de Oostvaardersplassen
Voorgeschiedenis
Op 19 november 2019 besliste de rechtbank Midden Nederland in Lelystad, dat het afschieten van de edelherten in de Oostvaardersplassen moest worden gestopt. Edelherten zijn beschermde dieren en mogen dus niet geschoten worden. Tenzij er sprake is van grote schade, er geen geweldloze oplossing voor deze grote schade bestaat én het schieten inderdaad binnen afzienbare tijd een oplossing voor het probleem biedt. De rechtbank was, net als wij, van oordeel dat er geen zorgvuldig wetenschappelijk onderzoek was verricht. De onderbouwing van de vergunning tot afschot bestond vooral uit het advies van de commissie Van Geel, waarin echter niemand met verstand van natuur of ecologie vertegenwoordigd was. Weliswaar heef deze commissie vele deskundigen en organisaties geraadpleegd, maar in ieder geval niet De Faunabescherming en ook niet de wetenschappers die onze mening delen. Bovendien heeft die commissie geen enkele wettelijke basis: er hoort in zo’n geval een zorgvuldig Faunabeheerplan te worden gemaakt. Flevoland had wel een Faunabeheerplan, maar daar kwam het hele woord edelhert niet in voor… Het was ook voor de rechtbank duidelijk, dat het hier in de eerste plaats ging om een politieke beleidsverandering ging. Louter doordat het beheer van de Oostvaardersplassen nu viel onder de verantwoordelijkheid van de provincie Flevoland in plaats van onder die van het ministerie van LNV.
Provinciale politiek
Met name de VVD en de christelijke partijen in de provinciale staten van Flevoland hadden ruim van tevoren al aangekondigd dat het beheer van de grote grazers radicaal moest veranderen. De rechtbank was het met ons eens, dat de wettelijke basis voor het ingrijpen tot op dat moment ontbrak en dat er op z’n minst eerst echt goed onderzoek zou moeten worden verricht. De op het laatste moment ingeleverde rapporten van Sweco, vroeger ingenieursbureau Heidemij, leverden die bewijzen niet. Belangrijkste argumenten voor het wel ingrijpen waren overbevolking, en daardoor onnodig lijden, onder de grote grazers en het ontstaan van een kaal weidegebied, waarin allerlei aan bosjes, struiken en bomen gebonden interessante vogelsoorten niet meer voorkomen.
Grazige vlakte
De eentonige grazige vlakte zou door het aantal grote grazers te verminderen een veel gevarieerdere biodiversiteit gaan vertonen. En dan komen onze belangrijkste argumenten aan de orde. Zeker, de grote aantallen grazers, koeien, paarden en edelherten, hebben het landschap van 30 jaar geleden drastisch veranderd. Maar ook zonder grazers zou natuurlijke successie tot een totaal ander landschap hebben geleid. Veel belangrijker is echter de denkfout die onervaren ecologen steeds maar weer maken. Als ons gewenste landschap is verdwenen door te intensieve begrazing, maken we een eind aan die begrazing en dan komt automatisch dat oorspronkelijke landschap weer terug. Maar dat is niet zo, nooit. De meeste processen in de natuur zijn onomkeerbaar. Door winterse sterfte, afschot en exporteren van koeien, paarden en edelherten is het aantal grote grazers al twee jaar gehalveerd. Wat levert die verminderde begrazingsdruk op? Bosjes, bomen, struikgewas? Nee, onafzienbare velden met akkerdistel, waar noch de grazers, noch de grote groepen ganzen noch de weidevogels iets aan hebben.
Raad van State en ecologie
De Raad van State blijkt in de uitspraak van 16 september 2020 hier allemaal geen boodschap aan te hebben. Zij hebben slechts geoordeeld, of de rechtbank in Lelystad terecht had geoordeeld dat provincie en Staatsbosbeheer onvoldoende onderzoek hadden verricht. En de RvS vind het voldoende gemotiveerd door de provincie Flevoland en Staatsbosbeheer. Het afschot, om het aantal van meer dan 1500 edelherten terug te brengen tot 490, zal dus ongetwijfeld per 1 november weer beginnen.
Wat te doen?
Wat kunnen we daar nog tegen doen? Juridisch niks, maar laten we hopen dat over 5 jaar blijkt dat wij overduidelijk gelijk hadden. Dat deze manier van beheer niet het gewenste resultaat heeft opgeleverd en dat het daarom heel anders had gemoeten. Beter laat dan nooit.
Harm Niesen